Wyobraź sobie grę, w której nagrodą są cyfrowe monety, a przeciwnikami nie są ludzie, ale tysiące komputerów rozsianych po całym świecie. Zasady tej gry są proste jak podczas gry na platformie hazardowej, na której możesz wykorzystać Ice casino bonus bez depozytu. Kto pierwszy rozwiąże zagadkę matematyczną, ten zgarnia nagrodę. Tyle że ta zagadka jest tak złożona, że do jej rozwiązania potrzeba mocy obliczeniowej większej niż cała zawartość Twojego domowego biurka. Właśnie tak wygląda wydobywanie kryptowalut. Choć wszystko dzieje się wirtualnie, skutki tej cyfrowej aktywności są jak najbardziej fizyczne.
Gdy komputery walczą o pierwszeństwo w zatwierdzaniu transakcji, zużywają energię elektryczną w tempie, które skłania do zadania ważnego pytania. Ile to wszystko tak naprawdę kosztuje naszej planecie?
Kryptowaluta nie spada z nieba
Aby zrozumieć sens wydobycia, warto cofnąć się do fundamentów działania Bitcoina i innych walut opartych na podobnym mechanizmie. W świecie zdecentralizowanym, gdzie nie istnieje żaden bank ani instytucja kontrolująca przepływ pieniędzy, trzeba było stworzyć sposób, by transakcje były bezpieczne, uczciwe i możliwe do potwierdzenia przez społeczność. Tak powstał model proof of work.
Ten model wymaga od komputerów rozwiązywania problemów matematycznych, które potwierdzają transakcje. Kiedy problem zostaje rozwiązany, nowy blok informacji trafia do łańcucha, a jego autor otrzymuje nagrodę w postaci kryptowaluty. Taki proces nazwano właśnie wydobywaniem.
W praktyce oznacza to, że miliony komputerów wykonują obliczenia przez całą dobę, zużywając gigantyczne ilości prądu. To nie jest metafora. To realna konsumpcja energii elektrycznej, która mogłaby zasilić niejedno miasteczko. A czasem nawet całe państwo.
Kto kopie, ten kombinuje
Wydobycie nie jest równą grą dla wszystkich. Teoretycznie każdy może spróbować, ale skuteczność zależy od sprzętu, lokalizacji i dostępu do taniej energii. Dlatego największe kopalnie kryptowalut nie znajdują się w przypadkowych miejscach. Szukają chłodnego klimatu i taniego prądu. W takich warunkach komputery nie przegrzewają się zbyt szybko, a rachunki za energię nie połykają zysków.
Na mapie wydobycia często pojawia się Kanada, Islandia, Gruzja i niektóre stany USA. Przez długi czas kopano też masowo w Chinach, ale tamtejszy rząd postanowił wyciągnąć wtyczkę z kontaktu. Oficjalnie z powodów środowiskowych i energetycznych, nieoficjalnie z potrzeby kontroli nad systemem finansowym. Z biegiem lat małe domowe koparki zostały wyparte przez ogromne centra danych pełne wyspecjalizowanych maszyn, które robią tylko jedną rzecz — liczą i liczą. Tylko po to, by wydobyć trochę cyfrowego złota.
Gdy prąd staje się paliwem do waluty
Problem zaczyna się tam, gdzie kończy się kabel. Bo im więcej komputerów pracuje nad kopaniem kryptowaluty, tym więcej energii pochłania cały proces. I nie chodzi tylko o zużycie samego prądu, ale także o jego źródło. Jeśli energia pochodzi z elektrowni wiatrowej albo paneli słonecznych, ślad ekologiczny jest stosunkowo niewielki. Jednak jeżeli prąd jest produkowany z węgla, gazu czy innych paliw kopalnych, każda transakcja w blockchainie niesie za sobą emisję dwutlenku węgla. I to całkiem sporą.
Badania wykazały, że w pewnym momencie sieć Bitcoin zużywała tyle energii, co całe państwa średniej wielkości. Przykłady sięgają takich krajów jak Argentyna czy Norwegia. Oczywiście te liczby się zmieniają, w zależności od popytu, ceny waluty i aktywności sieci. Jednakże ogólny trend pokazuje jedno — wydobycie potrafi być bardzo energochłonne.
Szukając zielonego kopalnianego śladu
Odpowiedzią na ten problem ma być zmiana filozofii działania. Niektóre kryptowaluty, takie jak Ethereum, zdecydowały się na porzucenie modelu proof of work na rzecz mniej energożernego proof of stake. Ten system nie opiera się na mocy obliczeniowej, ale na ilości posiadanych monet. Im więcej ich masz i zdecydujesz się je „zamrozić” na czas przetwarzania transakcji, tym większe masz szanse na nagrodę.
W efekcie komputer może sobie spokojnie działać w tle, nie potrzebując do tego całego serwera chłodzonego jak laboratorium NASA. To ogromna zmiana, która znacząco ograniczyła zużycie energii. Przejście Ethereum na ten model zmniejszyło zapotrzebowanie na prąd o ponad 99 procent. Oczywiście nie wszystkie waluty są gotowe na taki krok. Bitcoin, jako najstarsza i najcenniejsza kryptowaluta, wciąż działa według klasycznych zasad. Jednak nawet tam trwają rozmowy o ekologicznych usprawnieniach.
Ekologia kontra technologia
Społeczeństwo coraz głośniej domaga się, aby technologia szła w parze z odpowiedzialnością. Wydobycie kryptowalut nie może być wyjątkiem. Niektóre kraje już wprowadziły ograniczenia, inne oferują ulgi podatkowe dla firm, które kopią „zielono”. Są też start-upy, które łączą mining z odzyskiwaniem ciepła i ogrzewaniem mieszkań. Coraz więcej podmiotów i instytucji podejmuje konkretne działania, aby pogodzić rozwój kryptowalut z troską o środowisko. Wśród nich warto wymienić:
- rządy, które ograniczają wydobycie oparte na energii z węgla i promują bardziej zrównoważone rozwiązania;
- samorządy lokalne oferujące tańszy prąd z odnawialnych źródeł dla farm kryptowalutowych;
- firmy technologiczne inwestujące w niskoemisyjne serwerownie i sprzęt o mniejszym poborze mocy;
- inicjatywy, które łączą kopalnie z systemami odzyskiwania ciepła, np. do ogrzewania mieszkań lub szklarni;
- projekty edukacyjne i badawcze promujące przejście z energochłonnych algorytmów proof of work na bardziej ekologiczne mechanizmy, takie jak proof of stake.
Kryptowaluty: cyfrowe złoto
Wydobywanie kryptowalut może brzmieć jak coś abstrakcyjnego i niewidzialnego, ale jego skutki są bardzo realne. To proces, który łączy świat cyfrowy z fizycznym — potrzebuje prądu, emituje ciepło, tworzy nowe modele ekonomiczne, ale też zostawia ślad środowiskowy. Czy mining jest problemem? Może być. Czy może być częścią przyszłości bardziej zrównoważonej gospodarki? Zdecydowanie tak. Wszystko zależy od tego, jak będziemy kopać, gdzie i po co. Technologia daje nam narzędzia, ale to my decydujemy, jak ich użyć. A w przypadku kryptowalut — również, jaką cenę za to zapłacimy. Nie tylko w monetach.
Tagi
Udostępnij artykuł
